چگونه و بابت چه چیزی پرداخت  کنیم؟(پرداخت قرارداد)

پرداخت مبالغ و حقوق و دستمزد یکی از مهم‌ترین ارکان هر قراردادی است. در این مقاله سعی می‌شود به طور مختصر به ارکان قرارداد پرداخته و دسته‌بندی چگونگی پرداخت‌ها را مرور کنیم.

قرارداد دو رکن اصلی دارد.

۱-روش‌های انجام پروژه Project Delivery method

۲- نوع قرارداد Contract Type

با جواب دادن به این سوال که چه کسی چه کاره است و ریسک کدام بخش از کار را تقبل می‌کند، می‌توان چگونگی و نحوه پرداخت را هم مشخص کرد.

مقاله مرتبط: تعریف مدیریت ریسک

 روش های انجام پروژه Project Delivery Method

به این سوال پاسخ می‌دهد که هر کسی در پروژه چه نقشی را دارد؟

نقش‌های رایج در پروژه‌ها چیست؟

• تامین مالی (Financing)

• طراحی(Design)

  • طراحی مفهومی (Conceptual Design)

  • طراحی پایه (Basic Design)

  • طراحی تفصیلی (Detailed Design)

• خرید (Procurement)

• ساخت (Construction)

• راه اندازی( Commissioning)

• بهره برداری (Operating)

انواع روش‌های اجرای پروژه

روش‌های مختلفی برای تقسیم بندی سیستم‌های اجرای پروژه وجود دارد از جمله کثرت و وحدت مسئولیت طراحی و ساخت و نوع قرارداد، اما با توجه به این‌که دو مرحله اصلی پروژه بر اساس انجام این اقدامات در درون سازمان کارفرما و با تامین آن از منابع خارج از کارفرما، چگونگی واگذاری این اقدامات به لحاظ وحدت و کثرت این منابع و همچنین جایگاه مدیریت در فرآیند احداث، نیز تقسیم‌بندی شده‌اند.

در بررسی ساختار و روابط دست‌اندرکاران پروژه باید توجه داشت که این روابط می‌توانند قراردادی یا تنها اداری-نظارتی (غیرقراردادی) باشند، بنابراین برای سیستم‌های اجرای پروژه می‌توان شش نوع زیر را در نظر گرفت:

۱) روش امانی (خود اجرای کامل- تک عاملی) In House

۲) روش متعارف (سه عاملی) (Design- Bid- Build (DBB

۳) روش مدیریت اجرا (چهار عاملی) Construction Management

۴) روش طرح و ساخت (دو عاملی) Design Build

۵) روش طرح، ساخت، تامین مالی و بهره‌برداری Design, Build, Finance & Operate ((DBFO) or (BOT

روش های انجام پروژه از دیدگاه نشریه شماره ۷۱۷

نمونه چرخه حیات پروژه EPC / Turn Key

نمونه چرخه حیات پروژه BOT

• روش ساخت- بهره‌برداری- انتقال BOT: Build, Operate and Transfer

مقاله مرتبط:‌ پیش درآمدی بر حق و تعهد

روش پرداخت، انعکاس دهنده میزان عدم قطعیت در پروژه است،

بنابراین مشخص میشود که یکی از تفاوت های اساسی بین انواع مختلف قراردادها،

.۱نحوه اداره کردن ریسک ها

.۲و پرداخت بابت آن هاست

که میتواند در محدوده ای از قراردادهای مبتنی بر قیمت تا قراردادهای مبتنی بر هزینه قرار گیرد.

• نوع قرارداد Contract Type

انواع مختلفی از روش های پرداخت در قراردادها برای تهیه کالا دریافت خدمات و انجام پروژه های مختلف وجود دارد ولی میتوان آن ها را در سه گروه وسیع شامل :

1. قراردادهای با مبلغ مقطوع
2. قراردادهای بازپرداخت هزینه
3. قرارداد های زمان و مصالح

طبقه بندی کرد.

عضو کانال تلگرام مدیریت پروژه فسپا بشوید

انتخاب روش پرداخت

باید با در نظر گرفتن عوامل زیادی انجام شود که برخی از این موارد عبارتند از:

1. دوره عمر پروژه،
2. ریسک های شناخته شده،
3. مشکلات و چالش های فناوری
4. و البته توانایی کارفرما در بیان خواسته های خود بدون آنکه بعدا دچار تغییرات شود،یا به عبارت دیگر میزان دقت در تعریف پروژه.

با توجه به انتخاب یکی از این سه نوع قرارداد،

1. میزان درگیر شدن کارفرما در مدیریت کار و
2.  ایجاد تغییرات در کار

متفاوت خواهد بود،

در

قرارداد مبتنی بر قیمت،

• آزادی عمل مدیریت و سازمان کار باید کاملا در اختیار پیمانکار بوده
• و رویه های سخت و محکمی برای ایجاد تغییرات کارفرما وجود داشته باشد،

در حالی که در

قرارداد مبتنی بر هزینه

• انعطاف پذیری بیشتری وجود دارد
• و کارفرما میتواند بر اساس خواست خود،در کار تغییر به عمل آورده و هزینه آن را بپردازد.

پیمان های قیمت ثابت یا سرجمعی

 Fixed Price or Lump Sum

• قیمت کلی ثابت برای خدمات یا محصولی که به درستی تعریف شده است.

مقاله مرتبط: معرفی الحاقیه ساخت PMBOK GUIDE 2016 و کاربرد آن در صنعت ساخت کشور

پیمان های قیمت ثابت میتوانند شامل محرک هایی برای رسیدن یا فراتر رفتن از اهداف پروژه باشند،به عنوان مثال این پیمان میتواند برای تحویل زودتر از موعد قرارداد شامل پاداش مالی شود.

پیمان های باز پرداخت هزینه(Cost Reimbursable Contracts)

عبارت است از پرداخت تمامی

1. هزینه های مستقیم
2. و غیر مستقیم واقعی

به تامین کننده.

قراردادهای بازپرداخت هزینه تنها برای مواردی کاربرد دارند که

• عدم قطعیت ها در حدی است که امکان برآورد هزینه ها با دقت کافی برای به کارگیری قراردادهای با مبلغ مقطوع وجود ندارند.

پیمان های بازپرداخت هزینه اغلب شامل پاداشی نظیر درصد سود یا پاداشهایی برای رسیدن یا فراتر رفتن از اهداف پروژه میشوند و اغلب برای پروژه هایی استفاده میشوند که :

1. ارائه کننده محصولات یا خدماتی اند که شامل فن آوری های جدید میشوند
2. و به کارگیری آن برای خرید اقلام تجاری به هیچ وجه قابل استفاده نیست.

پیمان های تلفیقی زمان و مواد و مصالح (Time & Material Contracts):

ترکیبی از پیمان های قیمت ثابت و بازپرداخت هزینه اند .

و اغلب توسط مشاوران و برنامه نویسان پیمانی برای پبمان هایی که:

1. به طور دقیق قابل تعریف و شناسایی نبوده
2. و هزینه کل آن قابل برآورد نیست،

به کار می رود.

پیمان های قیمت گذاری واحد(فهرست بهایی-Unit Price Contracts)

جز قراردادهای با روش پرداخت ثابت بوده،

به این معنی که خریدار به فروشنده بابت هر واحد از خدمات ارائه شده پرداخت معینی دارد(خریدار مقداری از پیش تایین شده را برای هر واحد از محصول یا خدمات به تامین کننده میپردازد)

• ارزش کل این پیمان تابعی از کل مقادیر مورد نیاز برای تکمیل کار است
•  و سطوح ریسک متفاوتی را بسته به چگونگی نوشتن قرارداد برای خریداران در بر میگیرد.

مقاله مرتبط: مقدمه ای بر ساخت و ساز ناب

فهرست بها 

به وسیله معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در رشته های مختلف ابنیه،تاسیساتی،راه سازی و…تهیه و تدوین میشود. قیمت های مندرج در فهرست بها در صورتی قابل اعمال و پرداخت است که کارهای انجام شده کاملا بر طبق نقشه ها و مشخصات باشد.

• مزایای انجام کار به این روش:

1. مبلغ پرداخت شده توسط کارفرما همواره دقیقا بابت حجم کار انجام شده است.
2. در صورت تهیه کامل و دقیق جزئیات نقشه های اجرایی،مبلغی که کارفرما برای انجام کار پرداخت میکند معادل مبلغی خواهد بود که در قرارداد پیش بینی شده است.
3. در این روش در صورت لزوم،امکان اعمال تغییرات ضمن کار بر اساس مبنایی جهت پرداخت بین کارفرما و پیمانکار وجود دارد.
4. کلیه قراردادها بر اساس یک پایه انجام میشود و میتوان کارها را مقایسه نمود.
5. فهرست بها این امکان را برای پیمانکار به وجود میآورد تا بتواند پیش داوری لازم را نسبت به کارهایی که باید انجام دهد داشته باشد.

طیف مقابل ریسک تحمیل شده به خریدار و فروشنده را برای انواع مختلف پیمان نمایش میدهد:

شکل گیری قرارداد

نویسنده: امیر مطلق، کارشناس ارشد مدیریت پروژه و ساخت

بیشتر بخوانید: 

بررسی مقایسه ای شرایط عمومی پیمان بین المللی فیدیک و شرایط عمومی پیمان ایران